Việc trí tuệ nhân tạo (AI) được ứng dụng ngày càng rộng rãi đang thúc đẩy làn sóng chuyển đổi số mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực – từ tài chính, bán lẻ, giáo dục đến sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, song song với những lợi ích to lớn, AI cũng đang mang đến một mối đe dọa tiềm tàng: gia tăng mạnh mẽ các cuộc tấn công mạng cả về số lượng lẫn mức độ tinh vi.
Tấn công mạng tại Việt Nam tăng cao trong năm 2024
Theo Báo cáo tổng kết An ninh mạng năm 2024 của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia:
- Việt Nam đã ghi nhận hơn 659.000 vụ tấn công mạng nhắm vào các cơ quan và doanh nghiệp.
- 46,15% tổ chức cho biết đã từng bị tấn công mạng ít nhất một lần trong năm 2024.
- 6,77% cho biết họ bị tấn công thường xuyên.
- 26,14% các vụ tấn công thuộc loại APT (Advanced Persistent Threat) – sử dụng mã độc gián điệp để thâm nhập và nằm vùng lâu dài.
- 14,59% tổ chức từng là nạn nhân của ransomware – mã độc mã hóa dữ liệu để tống tiền.
Đáng chú ý, các chuyên gia cảnh báo: AI không chỉ bị tấn công, mà còn bị tội phạm mạng lợi dụng để tăng sức mạnh tấn công. Những công cụ tấn công được AI hỗ trợ đang ngày càng “biết nghĩ”, có khả năng tự học để vượt qua các cơ chế phòng thủ truyền thống.
Doanh nghiệp đang đối mặt với gì?
- Bề mặt tấn công mở rộng: Việc triển khai AI đi kèm với việc mở thêm API, kết nối dữ liệu, tích hợp hệ thống – từ đó tạo thêm nhiều “cửa ngõ” để hacker khai thác.
- Tấn công nhắm mục tiêu chính xác hơn: AI giúp tin tặc tạo ra email giả mạo tinh vi hơn, nhận diện lỗ hổng nhanh hơn, và phát động tấn công phù hợp theo từng tổ chức.
- Đội ngũ bảo mật không kịp thích ứng: Nhiều doanh nghiệp vẫn vận hành hệ thống an ninh mạng theo kiểu thủ công hoặc rời rạc, không đủ khả năng phát hiện và phản ứng kịp thời.
Doanh nghiệp cần làm gì để ứng phó tấn công mạng trong kỷ nguyên AI?
Xây dựng nền tảng an ninh mạng hiện đại và chủ động
- Triển khai các giải pháp bảo mật theo mô hình Zero Trust – không tin tưởng mặc định bất kỳ truy cập nào, kể cả nội bộ.
- Tự động hóa quy trình giám sát và phản ứng sự cố bằng cách sử dụng công cụ như n8n, SOAR, hoặc SIEM thông minh.
- Cập nhật liên tục các bản vá bảo mật, chính sách phân quyền, và cấu hình mạng để giảm thiểu lỗ hổng.
Tăng cường bảo vệ API và dữ liệu AI
- Mã hóa toàn bộ giao tiếp qua API, sử dụng authentication mạnh (JWT, OAuth, mTLS).
- Giám sát lưu lượng API để phát hiện bất thường – đặc biệt nếu AI vận hành thông qua cloud hoặc hạ tầng kết nối mở.
Sử dụng dịch vụ bảo mật từ các nền tảng đáng tin cậy
- Cloudflare DDoS Protection giúp ngăn chặn các cuộc tấn công từ chối dịch vụ, vốn là hình thức phổ biến khi AI phụ thuộc vào hệ thống trực tuyến.
- Web Application Firewall (WAF) và API Shield bảo vệ ứng dụng và mô hình AI khỏi khai thác lỗ hổng.
- Zero Trust Access bảo vệ tài nguyên nội bộ như dashboard AI, GPU server, trung tâm dữ liệu khỏi truy cập trái phép.
Đào tạo nhân sự và tăng cường nhận thức nội bộ
- Xây dựng chương trình đào tạo về an toàn thông tin định kỳ cho toàn bộ nhân viên, không chỉ riêng bộ phận IT.
- Tổ chức các kịch bản giả lập tấn công (red team/blue team) để thử nghiệm khả năng phản ứng và nâng cao năng lực.
Chủ động giám sát, phân tích và cảnh báo sớm
- Tích hợp các hệ thống giám sát log, threat intelligence, và cảnh báo bất thường từ nhiều nguồn khác nhau.
- Kết hợp AI và automation để phân tích xu hướng, phát hiện mối đe dọa theo thời gian thực.
Trong bối cảnh AI vừa là công cụ phát triển vừa là mục tiêu tấn công, các doanh nghiệp không thể xem nhẹ bảo mật mạng. An ninh mạng không còn là “chi phí phụ”, mà là nền tảng sống còn để vận hành, bảo vệ dữ liệu, duy trì niềm tin khách hàng và phát triển bền vững.
